Logor na Banjici bio je najveći koncentracioni logor na području okupirane Srbije (1941 – 1944). Kroz njega je prošlo preko 200.000 Srba, Jevreja i Roma, njih 30.000 je streljano na stratištu u Jajincima. Više hiljada logoraša iz njega deportovano u druge koncentracione i radne logore okupirane Evrope, od norveških polarnih predela do Mathauzena i Aušvica. Muzej Banjičkog logora pripada Muzeju grada Beograda.

Muzej Banjičkog logora posvećen je uspomeni na zatočenike i žrtve nacističkog koncentracionog logora iz perioda Drugog svetskog rata.

Muzej Banjičkog logora se danas nalazi u autentičnom delu nekadašnjeg logora (sobe 3, 25 i 26).

To su recimo sobe u kojima su držani partizani i pristalice NOP-a, kriminalci i prestupnici.

Muzej Banjičkog logora utvrđen je za spomenik kulture 1984. godine.

 

 

Istorija Banjičkog logora

 

Banjički logor bio je pod kontrolom Nacističke Nemačke. Brojao je 23.697 zatvorenika, a broj žrtava se procenjuje na najmanje 3.849.

Logor na Banjici bio je najveći koncentracioni logor na području okupirane Srbije (1941—1944). Nemačke okupatorske vlasti naredile su, u junu 1941, srpskoj kvislinškoj upravi da formira koncentracioni logor u Beogradu. Uprava grada Beograda odlučila je da za logor najviše odgovara kasarna 18. Pešadijskog puka, na Banjici.

Logor je bio u funkciji od jula 1941. do oktobra 1944. u kasarni bivše Jugoslovenske vojske.  Imao je dvojnu nemačko-kvislinšku upravu, ali je bio pod nemačkom komandom. Logor je imao dve sekcije u kojoj je jedna bila u nadležnosti Specijalne policije, dok je drugi deo bio u nadležnosti Gestapoa. Prvi zatvorenici dovedeni su 9. maja 1941. i zatvorenici bili su Jevreji i Romi, a od 1941. kada je Beograd proglašen za Judenfraj uglavnom protivnici Nedićevog režima, većinom zarobljeni partizani i srpski komunisti.

Banjički logor je po svojoj organizaciji u suštini bio zatvor. On je služio za prihvatanje zatočenika iz Srbije, koji bi kasnije bili streljani u odmazdama. Mnogi zatvorenici iz Banjice bili su prebačeni u druge koncentracione i radne logore koje su Nemci držali pod svojom kontrolom u okupiranoj Evropi. Kroz ovaj logor za vreme čitave okupacije prošlo je najmanje 23.697 ljudi, a od tog broja par hiljada je streljano na stratištu u Jajincima. Tačan broj žrtava nikada neće biti poznat zbog toga što je mnogo dokumentacije bilo uništeno 1943, a i mnoga tela koja su bila pokopana na području logora bila su prebačena na druga mesta ili su bila uništena prilikom povlačenja.

 

 

Raspored po sobama u Banjičkom logoru

 

Ko bi rekao da jedno toliko grozomorno mesto može biti tako dobro organizovano. Sobe su imale različitu namenu. Njihov karakter se u početku često menjao. Najpre su bile mešovite, sa zatočenicima različito odmerenih krivica, da bi se zatim u većinu soba nalazili osuđenici na smrt koji su čekali streljanje.

U logoru su bile zastupljene i ženske sobe u kojima su dovođeni politički krivci ili taoci po ženskoj liniji. Kako se logor sve više i više punio, ovo pravilo je bilo zanemarivano pa su se tako ženske i muške sobe spajale i postajale kolektivne sobe logoraša.

 

 

 

Raspored banjičkih soba izgledao je ovako:

 

Prizemlje

• Soba br.3 – soba gde su bili zatvarani partizani i pristalice NOP-a
• Soba br.4 – soba smrti za sve političke osuđenike.
• Soba br.6 – soba gde su bili zatvarani Jevreji.
• Soba br.7 – soba gde su bili zatvarani četnici i pristalice Ravnogorskog pokreta.
• Soba br.8 – soba gde su bili zatvarani politički krivci po liniji NOP-a.
• Soba br.9 – ženska soba talaca koje su bile zatvarane kao pristalice Draže Mihailovića (supruge četničkih komandanata i istaknutih političkih ili vojnih ličnosti u Ravnogorskom pokretu).
• Soba br.10 – soba gde su zatvarane pristalice Ravnogorskog pokreta.
• Soba br.11 – soba za smeštaj logorskih stražara.
• Soba br.12 – zajednička soba gde su zatvarane pristalice NOP-a i Ravnogorskog pokreta. Od septembra 1943. isključivo soba pristalica Ravnogorskog pokreta.
• Soba br.13– ženska soba. Od marta 1943. soba u kojoj su bili zatvarani krivci Specijalne policije.
• Soba br.14 – kancelarija upravnika logora.
• Soba br.16 – soba gde su zatvarane Jevrejke.
• Soba br.17 – soba gde su zatvarani krivci Gestapoa. Od aprila 1944. soba pristalica Ravnogorskog pokreta.
• Soba br.24 – soba za prolazne zatvorenike koji su čekali transport u internaciju ili neki drugi logor.
• Soba br.25 – soba u kojoj su zatvarani kriminalci i prestupnici.
• Soba br.35 – soba u kojoj su zatvarani intelektualci (doktori nauka, magistri i naučnici)
• Soba br.36 – soba u kojoj su zatvarani intelektualci (doktori nauka, magistri i naučnici)

Prvi sprat

• Soba br.37 – soba u kojoj su zatvarani intelektualci (doktori nauka, magistri i naučnici)
• Soba br.38 – ženska soba smrti. Od 1943. soba pristalica Ravnogorskog pokreta, a zatim mešovita partizansko-četnička soba.
• Soba br.56 – soba koja je pretvorena u logorsku ambulantu i stacionar.
• Soba br.62 – soba u kojoj su zatvarane pristalice Ravnogorskog pokreta.
• Soba br.64 – soba u kojoj su zatvarane pristalice Ravnogorskog pokreta.
• Soba br.65 – soba u kojoj su zatvarani osuđenici na vremenske kazne „Rokovci“.
• Soba br.66 – druga soba smrti. U njoj su zatvarani politički i vojni osuđenici na smrt Specijalne policije i Gestapoa koji su čekali na streljanje.
• Soba br.67 – soba u kojoj su zatvarani logoraši sa nerešenim statusom, odnosno oni nad kojima je u logoru primenjivan isledni postupak.
• Soba br.68 – soba za prolazne zatvorenike koji su čekali transport u internaciju ili neki drugi logor.
• Soba br.85 – kolektivna ženska soba.
• Soba br.86 – soba u kojoj su bili zatvarani logoraši predviđeni za internaciju.
• Soba br.87 – soba u kojoj su zatvarani osuđenici koji nisu isporučivali žito okupatorima „Dirisovci“
• Soba br.88 – soba u kojoj su zatvarani osuđenici koji nisu isporučivali žito okupatorima „Dirisovci“
• Soba br.89 – soba u kojoj su zatvarane Jevrejke.
• Soba br.90 – kolektivna ženska soba.

(izvor: Wikipedia)

 

Informacije:

 

Adresa Muzeja Banjičkog logora: Pavla Jurišića Šturma 33

Kontakt telefon: +381 11 36 74 877

 

BELANO Kontakt

Ukoliko često putujete i volite da posetite ovako značajne objekte od istorijskog znalaja, potražite apartman u Beogradu ovde tokom boravka vas i vaših kolega, saradnika ili delegacije, a nudimo i povoljan smeštaj u Beogradu svim posetiocima koji dolaze u Beograd na dan li dva. Slobodno nas kontaktirajte i rezervišite smeštaj putem naših kontakata:

Belano email: office@belano.rs

Belano telefoni: +381 60 55 66 509 , +381 66 55 66 509, +381 11 36 77 773

Belano website: https://www.belano.rs